Abonneren  Inloggen

Haller Brun over papierkeuze bij boeken: 'Elke keer opnieuw op zoek'

7 november 2018

Papier is voor veel grafisch ontwerpers een onuitputtelijke inspiratiebron. Esther Krop van de Monsterkamer.nl ondervroeg Sonja Hakller en Pascal Brun over het belang van de juiste papierkeuze bij een boekontwerp.

Sonja Haller en Pascal Brun vormen de grafische ontwerpstudio Haller Brun, onder meer bekend van hun verfijnde boekontwerpen. Voor hen is de papierkeuze erg belangrijk. ‘Deze staat ook meestal aan het begin van een project. We maken vaak eerst een dummy voordat we überhaupt beginnen met het ontwerpen van de pagina’s.’

Wat is jullie favoriete papier?
 

Sonja: ‘We hebben niet één favoriet papier. We gebruiken papier om ons ontwerp te ondersteunen en te versterken. Zoals we bij elk project naar de juiste manier zoeken om de inhoud vorm te geven, zoeken we ook elke keer opnieuw naar het juiste papier. Het papier dat precies de juiste dikte, oppervlakte, opaciteit (lichtdoorlatendheid, red.) of witheid heeft.’

Bij welke van jullie ontwerpen speelt papier een bijzondere rol?
Pascal: ‘Bij het boek “Whispers: Ulay on Ulay” speelt het papier een belangrijke rol. Het boek heeft een vrij complexe inhoud met verschillende verhaallijnen die parallel lopen. We hebben verschillende papieren gebruikt om de verhaallijnen te structuren en voor de lezer duidelijk te maken in welk deel je zit. De verschillende wit- en grijstinten van de papieren en de verschillende gewichten helpen je te navigeren in het boek.’

Sonja: ‘Ook bij het boek voor Jasper Krabbé - “Portraits” (zie de afbeelding) speelde de keuze van het papier een belangrijke rol. De layout wilden we heel simpel en strikt houden. Het was de keuze van de materialen die het boek karakter moest geven. Een boek dat licht is en soepel in de hand ligt, maar wel een bepaalde dikte heeft. Omdat Jasper vaak op tweedehandse doeken en dekens schildert en in oude cahiers tekent, wilden we geen te wit papier gebruiken. De tint van Munken Print White 1.5 vonden we het meest geschikt. Het papier is licht houthoudend, wat we voor dit project een pluspunt vonden. In de loop van de tijd zal het dezelfde uitstraling krijgen als de tekeningen en schilderijen van Jasper. En het bladert heerlijk!’

Pascal: ‘Bij de catalogus “In need of - Graduation 2016” van de Design Academy Eindhoven was de papierkeuze ook essentieel om het concept te ondersteunen. Om het urgente karakter van het thema van de Graduation Show (In Need Of …) te onderstrepen, hebben we ervoor gekozen om met krantenpapier en in rotatiedruk te werken. Bovendien past de tactiele kwaliteit van het krantenpapier met zijn karakteristieke rafelrandjes heel goed bij de Design Academy. In contrast met de tijdelijke uitstraling van het krantenpapier is de catalogus hardcover gebonden. De met de hand gesprayde woorden op de omslagen geven de boeken een activistische uitstraling. Alle 2.500 exemplaren zijn daardoor uniek.’

De catalogus “In need of - Graduation 2016” van de Design Academy Eindhoven: rotatiegedrukt krantenpapier voor een urgente nieuws-uitstraling, een luxe hardcover als contrast. De met de hand gesprayde woorden op de omslagen geven de boeken een activistische uitstraling.  


Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die jullie maken?
Pascal: ‘De papierkeuze is voor ons erg belangrijk. We besteden er veel tijd aan. Deze staat ook meestal aan het begin van een project. We maken vaak eerst een dummy voordat we überhaupt beginnen met het ontwerpen van de pagina’s. Het helpt ons onze ideeën te onderzoeken en te ordenen. Eerst moet het boek als object het juiste gevoel hebben voordat we de rest kunnen ontwerpen. Het is de basis en vormt een belangrijk onderdeel van hoe we iets vertellen. Het kan helpen een gevoel duidelijk te maken, of - zoals bij het boek over Ulay - om iets te structureren. De materialiteit van het papier, het tactiele, het gewicht, de stugheid of souplesse maakt het verschil uit van een gedrukt boek met een PDF op scherm of een website en is van toegevoegde waarde.’

Hoe zoeken jullie het papier uit? 
Sonja: ‘We kunnen urenlang discussiëren welk papier het beste past. Verschillende papieren vergelijken en voor- en nadelen tegen elkaar afwegen. Welke uitstraling zou het papier moeten hebben? Hoe voelt het aan als je erin gaat bladeren? Heeft het te veel of te weinig contrast met andere papieren die we ook willen gebruiken? Maakt het papier het boek zwaar of juist licht? Van welk ontwerp van een andere ontwerper spreekt de papierkeuze je aan?  We zien steeds weer interessante boeken met hele mooie inhoud die op een standaard papier gedrukt zijn. Dat is erg zonde, want de inhoud had nog veel beter tot zijn recht kunnen komen met het juiste papier. In mijn jaren bij Irma Boom heb ik veel geleerd over papier. Zij gaat er op een heel inspirerende manier mee om. Maar ook het papiergebruik van Hans Gremmen en de Zwitserse ontwerper Cornel Windlin valt ons steeds weer op en spreekt ons zeer aan.’

Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Pascal: ‘We vinden het soms erg frustrerend dat veel papierleveranciers niet meer bestaan. Ook krijg je vaak te horen dat een bepaalde papiersoort helaas niet meer leverbaar is. De dundrukpapieren van Bührmann Ubbens waren bijvoorbeeld erg mooi. Ook dat er geen papier als Gustav Wasa meer bestaat, vinden we erg jammer.’

Hoe zie je de toekomst van papier?
Sonja: ‘We vrezen dat de keuze nog beperkter zal worden dan die nu is. Dat is jammer, maar het dwingt je ook om er nog creatiever mee om te gaan en bewuste keuzes te maken.’